Gidalarda E120 Kullanımı

Gıdalarda E120 Kullanımı
Aşağıda Gıdalarda E120 Kullanımı konusunda başka bir sitede sorulan soru (Sorularla İslamiyet sitesi) ve verilen cevabı bulabilirsiniz. Maalesef Gıda maddeleri üzerine bazen E120 şeklinde kodlar da yazılmıyor. Doğal katkı maddesi deniyor. Böcek te Doğal katkı maddesi olduğuna göre gerisini siz düşünün.

Soru: E 120 için böcekler, kullanıyorlar. Ve bu dinimizce uygun olur mu?

Cevap:

Değerli Kardeşimiz;

Eti yenmesi helal hayvanlardan bile olsa, akmış kan haramdır: "De ki: 'Bana vahyolunanda; bir kimsenin yiyecekleri arasında leş, akıtılmış kan, domuz eti -ki o şüphesiz pistir- ve günah işlenerek Allah'tan başkası adına kesilen hayvandan başka, haram kılınmış bir şey bulamıyorum; fakat darda kalan, başkasının payına el uzatmamak ve zaruret miktarını aşmamak üzere bunlardan da yiyebilir.' Doğrusu Rabbin bağışlar ve merhamet eder." (En'am, 6/145. Ayrıca bk. Bakara, 2/173; Maide, 5/3; Nahl, 16/115)

Hanefilere ve Şafiîlere göre, tiksinti duyulan pis şeyler (habâis) olduklarından dolayı (bk. A'raf, 7/157), her türlü haşeratın, bu kapsamda bitin de yenmesi haramdır.

E 120 boyar maddesi (Carminic Acid), adı Cochineal (Coccus Cacti) olan ve değişik kaktüslerde asalak olarak yaşamını sürdüren bir böcek türüdür. Çok eski yıllardan beridir bilinen ve kullanılan, kırmızı rengi veren bir böcektir. İlk olarak Astek'ler tarafından kök boyası olarak kırmızı rengi vermek anacı ile kullanılmıştır. Avrupa'ya 16. yüzyıllarda gelmiştir ve başta çeşitli gıda maddelerine renk vermenin yanı sıra, tekstil, kozmetik sanayinde de kullanılmaya ve yaygınlaşmaya başlamıştır.

Sonuç olarak Karmin, Coccus cacti veya Dactylopius coccus costa böceğinin dişilerinden veya yumurtalarından çıkartılan bir boya pigmentidir. Bu böcekler Meksika, Bolivya, Sili, Kanarya Adaları ve Peru’da dikenli bir kaktüste yaşarlar.

Bir kilogram boya elde etmek için birkaç milyonun üzerinde böcek kullanılır. Yumurtlama zamanlarında bu böcekler parlak kırmızı renge dönerler. Dişi böceklerin kabukları kurutulur ve sonra bir eriticide (solventte) eritilir ve böceklerin parçaları filitre edilerek dışarıya atılır. Su ile muameleden çıkartılan Karmin, karminik asit, proteinler ve az miktarlarda çeşitli tuzlardan oluşur.

Bu işleme göre, böcek tamamen başkalaşım geçirmiş, kimyasal işlemler sonucunda yepyeni bir özellik kazanmıştır. Bu son duruma göre haram olmadığı söylenebilir. Ancak insan sağlığına zararlıysa haramdır.

Karmin (veya Kokonial) gıda renklendirme ajanı olarak kozmetiklerde, ilaç sanayiinde ve boyacılıkta kullanılmaktadır. Etleri, sosları, kırmızı deniz ve işlenmiş kanatlı ürünleri de içine alan geniş bir gıda ürününde kullanılan Karmin meyve preperatlarında, reçel ve marmelatlarda, koruyucularda, jelatinli tatlılarda, meyve sularında, kolalarda, pasta ve fırın ürünlerinde, dondurmalarda, şekerlemelerde, toppinglerde ve süt ürünlerinde bulunmaktadır.

Kozmetiklerde ise saç ve cilt bakım ürünlerinde, rujlarda, yüz pudralarında, allıklarda kullanılmaktadır.

Hassas ve asmatik bünyelerde alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Özellikle bebeklere zararlı olduğu söyleniyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet Editörü

E120

E120
Çeşitli gıdalarda gıda boyası olarak kullanılan E120 maddesi hakkında bilgi. Coca Cola'nın ana boyar maddesi olarak kabul edilmektedir.

E120: Karmin, Karminik asit, Koşineal ya da Koşinal

E120 (i) Karmin
E120 (ii) Kosinal ekstrakt
CI 75470

Kaynağı :
Doğal kırmızı gıda renklendiricisi, etli bitkilerin farklı türlerinde yaşayan Dactylopius coccus böceklerden ekstrakte edilir. E120 (i) saf renklendiriciyken (Karmin) E120 (ii) ham ekstraktır.

Fonksiyon ve Özellikleri:
K ırmızı gıda renklendiricisi. Suda çok çözünür.

Ürünler :
Birçok ürün.

Kabul edilebilir günlük alım miktarı:

Vücüt ağırlığı üzerinden 5 mg/kg.

Yan etkileri:
Gıdalarda kullanılan konsantrasyonlarında yan etkisi yoktur. Bazı durumlarda hiperaktiviteyi arttırdığı rapor edilmiştir. En çok bilinen alerji kozmetikler kullanıldığında olan alerjidir.

Kullanımındaki sınırlamalar :
Böceklerden ekstrakte edildiği için, etin yanı sıra süt ve süt ürünleri de yemeyen vejetaryanlar, yalnızca et yemeyen vejeteryanlar ve bazı din grupları tarafından E120 tüketilmez.

Karmin

Karmin (Koşineal): Coca Cola Müdavimlerine iç açıcı olmayan bir haber

Diyet Kola başta olmak üzere çeşitli gıda maddelerinde kullanılan Carmin'in hikayesi pek içıcı gelmeyecek. Başta Coca Cola olmak üzere pekçok içecek gıda maddesinde gıda boyası olarak kullanılan E120 maddesine (Karmin ya da Carmine) dikkat. Aşağıda Karminin elde edilişi ve kaynağı hakkında bilgi yer almaktadır.

Koşineal (Kırmızı boya), Karmin, Karminik asit (E120)

Karmin, Dactylopius coccus (eski adıyla Coccus cacti) böceğinden elde edilen bir tür renk pigmentidir. Bu böcek, Opuntia cinsi kaktüs bitkisinin üzerinde yaşar. Bu böcek, tropikal Güney ve Ortadoğu Amerika'da yaşar ve bitki üzerinde diğer böceklerin yaşamını engelleyerek pigment üretir. Pigment, böceğin yumurtalarından ve vücudundan elde edilir. Bu pigment, hala organik bir sinek kovucu olarak kullanılmaktadır.

Opuntia kaktüsü üzerindeki Koşineal böcekleri (Kaynak)

Pigmentin ismi karmin olup, asıl renk ise karminik asittir (C₂₂H₂₀O₁₃):

Şekil 1: Karmin

Koşineal, zamanla bozulmaya karşı dayanıklı, doğal ve suda çözünebilen bir renklendiricidir. Koşineal, ışığa ve ısıya karşı oldukça stabil olup, bütün doğal boya maddeleri içerisinde oksidasyona en dayanıklı boyadır. Koşineal boyası, bazı sentetik gıda boyalarından daha fazla kararlıdır.

Tarihi

Koşineal, daha önce, Orta ve Kuzey Amerika'daki Aztek ve Maya aşiretleri tarafından boya maddesi olarak kullanılırdı. Koşineal altın ile kıyaslanabilecek kadar değerli bir ticari maldı. Şehirler koşineal çantalarını Tenochtitlán'ın başkentine gönderirler ve böylece imparatorluğun yıllık gelirine katkıda bulunurlardı. Orta Amerika'nın İspanyol fatihleri boyanın değerli olduğunu görünce, Avrupa'da o zaman kullanılan boyalardan daha iyi boya maddesi üretmeye başladılar. Üretilen bu boya Avrupa'da daha çok popüler oldu ve genel olarak kozmetik, tekstil ve az miktarda gıdalarda kullanılmaya başlandı. Romalı Katolik Kardinallerin elbiseleri koşineal ile boyandı. Aynı zamanda İngiliz askerlerinin ceketleri de bu boya ile boyatıldı. Koşineal, Londra ve Amsterdam Ticari Mal Değiştirme Merkezi'nde düzenli olarak ticaret edilen ve fiyatı yüksek olan bir üründü. Birçok Avrupalı onun nerden geldiğini bilmiyordu. Amerikalı sömürgeciler koşineal boyasını Meksika'dan direkt olarak getirmek yerine, Avrupa'dan satın alırlardı.

19. yüzyılda, böcekler Kanarya Adaları tarafından ithal edildi ve büyük oranlarda üretimleri yapıldı; Böylece Meksika tekeli sona erdi. 1868'de Kanarya Adaları altı milyon pound (yaklaşık 420,000,000,000 böcek) ihraç etti.

GIDA MADDELERİNDE KARMİN

Karmin, Tekstil boya maddesi olarak kullanılmasının yanı sıra koşineal, gıdalarda da yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Kek, bisküvi, içecekler, reçel, dondurma, sucuk, börek, kurutulmuş balık, yoğurt, elma şarabı, maraska kirazı ve domates ürünleri koşineal ile parlatıldı. Koşineal; sakız, hap ve öksürük pastili olarak da kullanıldı. Kozmetik ruj, ana katkı maddesi olarak koşineal ile geliştirildi. Koşineal ya da Karmin, hala yaygın olarak kozmetikte kullanılmaktadır.

Alizarin koyu kırmızı boyasının ve 19. yüzyılın ortasında Avrupa'da gıda ve tekstil için birçok yapay boyanın üretilmesi ile koşineal boyasına talep hızla azaldı. Fakat birçok üretici ve tüketicinin sentetik boyalar yerine doğal boyaları tercih etmesi sonucu, geçen yıllarda koşineal boyası ticaretsel anlamda tekrar değer kazandı. Bununla birlikte bazı tüketiciler doğal renklendirici E120'nin böceklerden elde edildiğinin farkında değillerdir. Bu özelliğinden dolayı, koşineal, vejeteryanlar için uygun değildir ve birçok dinde yasaklanmıştır.

Üretimi

Böcekler, kurutulduktan sonra sıcak suyun içerisine daldırılarak veya güneş ışığına, fırın sıcaklığına yada buhara maruz bırakılarak öldürülür. Ticari koşineal üretiminde; böceklerin görünüşlerinin farklı olması, herbir metotta farklı renkler oluşmasına sebep olur. Böcekleri bozulmadan saklayabilmek için, ilk ağırlıklarının yüzde 30'u kadarının kurutulması gerekir. 155,000 koşineal böceğinden bir kilogram boya elde edilir.

Koşineal boyasının iki önemli şekli vardır. Bunlar; koşineal özü (E120(ii) ) ve karmin (E120(i) )'dir. Koşineal özü, yaklaşık %20'si karminik asit olan, böceklerin ham iken kurutulup ve toz haline getirilmiş vücut kısmından elde edilen bir boyadır. Karmin ise koşineal'den elde edilen daha da saflaştırılmış bir boyadır.

Poliş koşineal

Poliş koşineali, diğer bir boya çeşididir. Tekstil boyası olarak 19. yüzyılın ortalarına kadar yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Bu boya, gıda boyası olarak hiç kullanılmamıştır. Poliş koşineali, Margarodes polonicus adıyla bilinen böcekten elde edilir ve bu böcek Doğu Avrupa'da ve Asya'nın bazı bölgelerinde yaşar.

Koşineal kırmızı boya

Koşineal kırmızı boya, bir tür azo boyasının, E124, ismidir. Bunun koşineal ile herhangi bir ilgisi yoktur fakat koşineale benzer bir renk oluşturur. Bundan dolayı da isimler karıştırılmaktadır.

Kaynaklar:

http://www.gcrg.org/bqr/8-2/bug.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Cochineal

http://en.wikipedia.org/wiki/Carmine

http://www.rugreview.com/orr/8-5-33.htm

Amy Butler Greenfield, A Perfect Red: Empire, Espionage, and the Quest for the Color of Desire , New York: Harper Collins Press, 2005.

Hendry, G.A.F and Houghton, J. D. : Natural food colorants . Glasgow, Blackie, 1992.